ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΜΑΣΤΟΥ ΚΑΙ ΑΥΤΟΨΗΛΑΦΙΣΗ

Η εξωτερική μορφολογία του μαστού περιλαμβάνει την θηλή, την θηλαία άλω και τα αλωαία οζίδια. Στη θηλή εκβάλλουν οι γαλακτοφόροι πόροι του μαστικού αδένα και οι ελεύθεροι σμηγματογόνοι αδένες. Εσωτερικά ο μαστός αποτελείται από τον μαστικό ή μαζικό αδένα, το περιμαστικό λίπος και τον συνδετικό ιστό, που καθορίζει τη σκληρότητα, την έκταση και το σχήμα του μαστού. Ο μαστικός αδένας είναι ορμονοεξαρτώμενο όργανο, δηλαδή η μορφολογία του αλλάζει ανάλογα με τις ορμονικές μεταβολές που παρατηρούνται κατά την ήβη, τις φάσεις της περιόδου, την κύηση και την γαλουχία.

 

Το συνηθέστερο εύρημα στο μαστό είναι η διαπίστωση μιας διόγκωσης, που τις περισσότερες φορές είναι ανώδυνη και αποκαλύπτεται τυχαία. Δεν είναι όμως όλες οι διογκώσεις του μαστού κακοήθειες. Αντίθετα 7 από τα 10 ογκίδια που ανιχνεύουν οι γυναίκες στο στήθος τους είναι καλοήθη.

 

Οι καλοήθεις παθήσεις μαστού είναι οι παρακάτω:

• Ινοαδένωμα. Αποτελεί τον πιο κοινό καλοήθη όγκο που εμφανίζεται σε νεαρές ηλικίες. Είναι ευκίνητο ογκίδιο που ψηλαφάται εύκολα κάτω από το δέρμα και αποτελείται από ινοαδενικό ιστό. Στη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να μεγαλώσει λόγω των υψηλών ποσοστών οιστρογόνων. Δεν μετατρέπεται σε καρκίνο και δεν είναι απαραίτητο να αφαιρεθεί. Αφαιρείται μόνο αν το μέγεθος είναι >15-20 mm.
• Κύστεις. Είναι μορφώματα στο μαστό με ομαλή υφή, γεμάτα με υγρό, και εμφανίζονται σε νέες γυναίκες. Στη δημιουργία τους συμβάλουν οι ορμόνες γι αυτό και εξαφανίζονται στην εμμηνόπαυση. Όταν είναι μεγάλες σε μέγεθος μπορούμε εύκολα να τις αναρροφήσουμε με τη βοήθεια παρακέντησης.
• Ινοκυστική νόσος. Πρόκειται για κυστικές αλλοιώσεις που οφείλονται σε διακυμάνσεις των επιπέδων των ορμονών, παρουσιάζοντας έξαρση κυρίως προεμηνορρυσιακά. Γίνονται αντιληπτές ως μικρά οζίδια και εμφανίζονται συνήθως στο άνω και έξω τεταρτημόριο του μαστού, προκαλώντας την αίσθηση «φουσκωμένων», επώδυνων μαστών. Εξαφανίζονται μετά την εμμηνόπαυση και δεν απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση.
• Θήλωμα των γαλακτοφόρων πόρων. Λόγω της υπερπλασίας του επιθηλίου των γαλακτοφόρων πόρων δημιουργείται έκκριση οροαιματηρού υγρού. Πρέπει ωστόσο πάντα να γίνεται περαιτέρω διερεύνηση για τον αποκλεισμό κακοήθειας.
• Διαπλαστικές ανωμαλίες του μαστού. Αυτές είναι η αμαστία, η πολυμαστία, η συγγενής εισολκή της θηλής, οι υπεράριθμοι μαστοί ή θηλές, η ψευδομαστία και η ανισομαστία.

 

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ

Ο καρκίνος του μαστού προκαλείται από βλάβη των κυττάρων του μαστού, τα οποία αυξάνονται δημιουργώντας κακοήθη όγκο. Η έγκαιρη διάγνωση οδηγεί στην άμεση αντιμετώπιση και στην τελική ίαση. Τα κυριότερα συμπτώματα είναι όζος, ο οποίος είναι ψηλαφητός, αλλαγή του δέρματος του μαστού, που παρουσιάζει ερεθισμό, κοκκίνισμα, όψη φλοιού πορτοκαλιού, εισολκή της θηλής, έκκριση υγρού από τη θηλή, ασυμμετρία των μαστών και αλλαγές στο περίγραμμά τους.

 

Σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου του μαστού είναι οι ακόλουθοι:

 • Το οικογενειακό ιστορικό

 • Η παρατεταμένη έκθεση σε οιστρογόνα, όπως στη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, η πρώιμη έναρξη της εμμήνου ρύσεως και η καθυστερημένη εμμηνόπαυση

 • Η ηλικία, γι’ αυτό οι γυναίκες μετά τα 40 πρέπει να κάνουν τακτικά μαστογραφία

 • Διάφοροι γενετικοί παράγοντες (BRCA1 ή BRCA2 γονίδια)

 • Η πρώτη εγκυμοσύνη σε μεγάλη ηλικία, ενώ αντίθετα η κύηση σε νεαρή ηλικία και ο θηλασμός προστατεύουν

 • Η έκθεση σε βλαβερή ακτινοβολία

 • Η παχυσαρκία

 

Η διάγνωση πραγματοποιείται με:

 • Αυτοεξέταση μια φορά το μήνα, μετά την περίοδο

 • Υπερηχογράφημα μαστού στις νεαρές ηλικίες, <35 ετών

 • Μαστογραφία αναφοράς μεταξύ 35-40 ετών και μετά τα 40 έτη ετησίως

 • Μαγνητική τομογραφία

 • Βιοψία μαστού

 • Ψηλάφηση μαστού μια φορά ετησίως από γυναικολόγο ή μαστολόγο

 

Ο καρκίνος του μαστού ανήκει στην κατηγορία των καρκίνων που θεραπεύονται αν η διάγνωση γίνει έγκαιρα. Η θεραπεία καθορίζεται ανάλογα με τον ιστοπαθολογοανατομικό τύπο και μπορεί να γίνει με χειρουργική επέμβαση, ακτινοβολία, χημειοθεραπεία, ορμονικά φάρμακα ή με συνδυασμό αυτών. Η σύγχρονη χειρουργική του μαστού τείνει να γίνεται όλο και πιο συντηρητική, με την υιοθέτηση της ογκεκτομής/τμηματεκτομής για την αφαίρεση του όγκου και την αφαίρεση μόνο του φρουρού λεμφαδένα για την αξιολόγηση πιθανής ύπαρξης μεταστάσεων στους μασχαλιαίους λεμφαδένες.

Γι’ αυτό, συστήνεται κάθε γυναίκα να ψηλαφεί μόνη της τους μαστούς της μία φορά το μήνα, μετά την περίοδο, την 7η -11η μέρα του κύκλου. Οι περισσότεροι όγκοι ανακαλύπτονται από τις ίδιες τις γυναίκες. Σε ηλικία 35-40 ετών πρέπει να γίνεται η πρώτη μαστογραφία αναφοράς και μετά τα 40 έτη η μαστογραφία γίνεται ετησίως και καλό θα ήταν να συνοδεύεται και από υπερηχογράφημα μαστών στις γυναίκες με πυκνό μαστό. Σε γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου μαστού ο έλεγχος πρέπει να αρχίζει στην ηλικία των 30 ετών με μαστογραφία και πιθανώς μαγνητική τομογραφία.