ΚΥΣΤΕΣ ΩΟΘΗΚΩΝ

Η κύστη ωοθήκης είναι συλλογή υγρού εκτός της ωοθήκης, που περιβάλλεται από ένα λεπτό τοίχωμα και ποικίλει σε μέγεθος από μερικά εκατοστά έως 20-30 εκατοστά. Εμφανίζονται σε γυναίκες όλων των ηλικιών, με μεγαλύτερη συχνότητα κατά την αναπαραγωγική ηλικία. Διαχωρίζονται στις παρακάτω κατηγορίες:

 

Λειτουργικές κύστεις

Είναι οι πιο συνηθισμένες κύστεις της αναπαραγωγικής ηλικίας της γυναίκας, είτε μιλάμε για  ωοθυλακική κύστη, είτε για ωχρό σωμάτιο και κύστες ωχρού σωματίου. Είναι ακίνδυνες τις περισσότερες φορές και δεν χρειάζονται χειρουργική παρέμβαση. Προκαλούνται από αλλαγές στα επίπεδα των ορμονών και μπορούν από μόνες τους να προκαλέσουν περαιτέρω ορμονική ανισορροπία. Οι κύστεις αυτές έχουν διάμετρο κατά μέσο όρο 4-5 εκατοστά και συνήθως υποχωρούν αυθόρμητα μέσα σε 4-8 εβδομάδες. Σπάνια μπορεί να προκαλέσουν κοιλιακό πόνο, ιδιαίτερα αν υποστούν ρήξη και απελευθερώσουν υγρό εντός της περιτοναϊκής κοιλότητας.

 

Μη Λειτουργικές κύστεις

 

1) Καλοήθεις

Σε αυτές περιλαμβάνονται οι κύστεις των πολυκυστικών ωοθηκών, η ενδομητριωσική κύστη, η δερμοειδής κύστη, το ορώδες κυσταδένωμα, το βλεννώδες κυσταδένωμα, η παραωοθηκική κύστη, το κυστικό ίνωμα ωοθήκης.

 

2) Κακοήθεις

Εμφανίζονται συχνότερα σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση.

 

Ο καρκίνος ωοθηκών είναι από τους πιο επικίνδυνους καρκίνους στο γυναικείο φύλο. Συνήθως εμφανίζεται σε γυναίκες άνω των 55 ετών και μία γυναίκα έχει 0,5-1% πιθανότητα να αναπτύξει καρκίνο ωοθηκών. Δυστυχώς η διάγνωση γίνεται σε προχωρημένο στάδιο, γιατί δεν υπάρχει screening test για έγκαιρη διάγνωση.

 

Οι κύστεις μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα όπως πόνο στην κάτω κοιλία, πόνο με τις περιόδους, πόνο με τη συνουσία, πίεση της ουροδόχου κύστης ή του έντερου εφόσον είναι ιδιαίτερα μεγάλες. Επιπλοκές, ιδιαίτερα των μεγαλύτερων κυστών είναι η ρήξη τους, η αιμορραγία μέσα στην κύστη, η συστροφή και νέκρωση της ωοθήκης λόγω της διακοπής παροχής αίματος.

 

3) Οριακής κακοήθειας κύστεις

Αυτές οι κύστες εμφανίζονται σε γυναίκες 40-50 ετών και η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία έχουν άριστη πρόγνωση.

 

Η διάγνωση γίνεται με:

• Ιστορικό και Κλινική εξέταση
• Υπερηχογράφημα
• Αιματολογικές εξετάσεις καρκινικών δεικτών
• Μαγνητική/αξονική τομογραφία

 

Η αντιμετώπιση εξαρτάται από την παρουσία συμπτωμάτων, το μέγεθος της κύστης, την ηλικία της γυναίκας, την  πιθανότητα κακοήθειας.

• Συστήνεται κλινική εξέταση και υπερηχογραφική παρακολούθηση κάθε 6 μήνες, σε όλες τις λειτουργικές και σε αρκετές μη λειτουργικές κύστεις. Εφόσον το μέγεθος τους παραμένει μικρότερο των 5 εκατοστών και είναι ασυμπτωματικές μπορεί να συνεχιστεί με ασφάλεια η συντηρητική αντιμετώπιση.
• Χορηγούνται αντισυλληπτικά δισκία στις λειτουργικές κύστεις που προκαλούν διαταραχή του κύκλου, στο σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών, στις ενδομητριωσικές κύστεις.
• Επιλέγεται η Λαπαροσκόπηση, στην περίπτωση που απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση. Πραγματοποιείται είτε κυστεκτομή, δηλαδή αφαίρεση μόνο της κύστης και διατήρηση της υπόλοιπης ωοθήκης ή εξαρτηματεκτομή, με αφαίρεση της ωοθήκης-κύστης-σάλπιγγας, σε μεγαλύτερες ηλικίες με ύποπτες αλλοιώσεις.

 

Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS) επηρεάζει τον κύκλο μιας γυναίκας, τις ορμόνες της, τη γονιμότητα, αλλά και την εμφάνισή της. Οι γυναίκες με το σύνδρομο αυτό έχουν πολλές μικρές κύστες στις ωοθήκες τους (5-10 mm), που προκύπτουν από τη διακοπή της φυσιολογικής πορείας του κύκλου. Η ωοθήκη μεγενθύνεται και παράγει μεγάλες ποσότητες ορμονών, οι οποίες, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δε γίνεται ωορρηξία, προκαλούν υπογονιμότητα.

 

Τα συμπτώματα εμφανίζονται στην εφηβεία και περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

·         Αραιομηνόρροια. Η γυναίκα δεν έχει σταθερό κύκλο. Είναι μεγαλύτερος των 35 μερών και μπορεί να φτάνει και τους 6 μήνες.  

·         Διαταραχή της ισορροπίας των ορμονών μεταξύ LH και FSH, όπου η LH γίνεται σχεδόν διπλάσια από την FSH.    

·         Υπογονιμότητα, γιατί η γυναίκα δεν  παράγει ωάρια ή δε γνωρίζει τις γόνιμες μέρες της.   

·         Υπερανδρογοναιμία, με αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης και ανδρογόνων, που σε κάποιες περιπτώσεις οδηγούν σε ανδρικού τύπου κατανομή λίπους και ανδροειδή τριχόπτωση.

·         Ακμή, λιπαρό δέρμα

·         Αυξημένο βάρος, ταχύτατη αύξηση βάρους και δυσκολία απώλειας βάρους

·         Αυξημένη τριχοφυΐα στο πρόσωπο ή στο σώμα

·         Προδιάθεση για σακχαρώδη διαβήτη, μεταβολικό σύνδρομο και καρδιαγγειακή νόσο.   

·         Δυσμενή επίδραση στη μήτρα και στο μαστό, με προδιάθεση για  ανάπτυξη κακοήθειας.

 

Η διάγνωση πραγματοποιείται με τη λήψη Ιστορικού και συμπτωμάτων, Ορμονολογικές εξετάσεις και Υπερηχογράφημα.

 

Η θεραπευτική προσέγγιση εξαρτάται από τα συμπτώματα κάθε γυναίκας και συστήνονται τα ακόλουθα:

• Απώλεια βάρους και άσκηση.
• Χορήγηση αντισυλληπτικών δισκίων
• Λήψη φαρμάκων που ρυθμίζουν το μεταβολισμό της γλυκόζης, τα οποία ομαλοποιούν τόσο τον κύκλο όσο και την αντίσταση στην ινσουλίνη.
• Φαρμακευτική αγωγή με χάπια ή ενέσεις που προκαλούν διέγερση της ωοθήκης και ωοθηλακιορρηξία.
• Ινοσιτόλη είναι η καινούρια θεραπεία για το PCOS και μέχρι στιγμής έχει μεγάλη ανταπόκριση στη θεραπεία των συμπτωμάτων.