ΘΗΛΑΣΜΟΣ

Το μητρικό γάλα αποτελεί την ιδανικότερη τροφή για το νεογέννητο και ο μητρικός θηλασμός παρέχει πολλά πλεονεκτήματα για τη μητέρα.

Παραγωγή γάλακτος

Οι ορμόνες που παράγονται στις ωοθήκες και στην υπόφυση προετοιμάζουν το μαστό για την παραγωγή του γάλακτος. Από την αρχή της κύησης το στήθος γίνεται πιο βαρύ και ευαίσθητο και η θηλαία άλως χρωματίζεται πιο σκούρα. Κατά την εγκυμοσύνη το στήθος δεν παράγει ακόμα γάλα, αλλά αρκετές γυναίκες έχουν αυτόματη έκκριση υγρών (πύαρ). Μετά τον τοκετό, το στήθος είναι σε θέση να παράγει γάλα και αυτό οφείλεται στην επίδραση δύο ορμονών, της προλακτίνης και της ωκυτοκίνης. Την εντολή για το ξεκίνημα της λειτουργίας παραγωγής γάλακτος στον μαστό, τη δίνει το μωρό καθώς θηλάζει, αφού διεγείρει τις νευρικές απολήξεις της θηλής και ενεργοποιεί τον μηχανισμό που παράγει και ελευθερώνει γάλα.

Πύαρ ή Πρωτόγαλα

Το πύαρ είναι το πρώτο γάλα του νεογέννητου, με χρώμα λεμονοκίτρινο. Η ποσότητα του είναι μικρή αλλά είναι πλούσιο σε λευκώματα, άλατα και βιταμίνες. Δεν περιέχει λίπος γι’ αυτό είναι ιδιαίτερα εύπεπτο για τις δύο-τρείς πρώτες μέρες της ζωής του μωρού. Περιέχει πολλά αντισώματα, που κάνουν το μωρό ανθεκτικό στις λοιμώξεις. Ο άμεσος θηλασμός μετά τον τοκετό και η συχνότητα του, συμβάλουν στη γρήγορη παραγωγή του το πύαρ και στη συνέχεια του κανονικού γάλατος.

Ώριμο γάλα

Μετά την τρίτη περίπου ημέρα από τον τοκετό, το πύαρ γίνεται μεταβατικό γάλα και μετά την έβδομη με δέκατη μέρα γίνεται ώριμο γάλα. Το χρώμα του είναι πιο άσπρο και η σύστασή του πιο λεπτόρρευστη από το πύαρ. Αυτό δεν σημαίνει ότι έχει μικρότερη θρεπτική αξία, αλλά ότι αλλάζει σύμφωνα με τις ανάγκες του παιδιού. Περιέχει σε μοναδική αναλογία λευκώματα, λίπη, υδατάνθρακες, άλατα, βιταμίνες και αντισώματα που δεν έχουν τα ξένα γάλατα και γι’ αυτό αποτελεί την αναντικατάστατη τροφή του νεογέννητου.

Πλεονεκτήματα για το μωρό

Προφυλάσσει από αλλεργίες. Οι πρωτεΐνες που περιέχονται στο γάλα της αγελάδας, ευθύνονται για πολλές αλλεργίες που εμφανίζονται για πρώτη φορά ανάμεσα στον πρώτο και τον έκτο μήνα. Γι’ αυτό το λόγο, ειδικά σε γονείς με ιστορικό αλλεργίας ο θηλασμός για τους πρώτους έξι μήνες είναι ιδιαίτερα σημαντικός.
Προστατεύει από μολύνσεις. Μέσα στη μήτρα το έμβρυο ζει σε ένα περιβάλλον χωρίς μικρόβια, ενώ μετά τον τοκετό έρχεται ξαφνικά σε επαφή με εκατομμύρια μικροοργανισμούς. Χρειάζεται περίπου ένας χρόνος για να μπορεί το μωρό, από μόνο του, να παράγει αρκετά αντισώματα και να προστατεύεται από μολύνσεις. Το μητρικό γάλα και ειδικά το πρωτόγαλα με τα αντισώματα που περιέχει, θωρακίζει τον οργανισμό του μωρού από ασθένειες όπως γαστρεντερίτιδες, μολύνσεις του αναπνευστικού, ωτίτιδες και ουρολοιμώξεις.
Συμβάλει στην καλύτερη πνευματική ανάπτυξη. Αυτό οφείλεται στην ειδική σύσταση των λιπών του μητρικού γάλακτος, που ευνοεί την ανάπτυξη του εγκεφάλου του μωρού.
Επηρεάζει την ψυχική ανάπτυξη. Η σωματική επαφή με τη μητέρα, κατά το θηλασμό αλλά και γενικότερα, ενισχύει την αυτοπεποίθηση και την ανεξαρτησία του παιδιού.
Συντελεί στην ορθή ανάπτυξη των οστών και των μυών του προσώπου και στην οδοντοφυΐα. Κατά το θηλασμό, το μωρό καταβάλει πιο μεγάλη προσπάθεια με αποτέλεσμα να γυμνάζονται καλά οι μύες του προσώπου. Αυτό έχει μακροχρόνιες επιδράσεις στην ανάπτυξη των οστών, στην οδοντοφυΐα και φυσικά στην ανάπτυξη του λόγου. Επιπλέον, επειδή το μητρικό γάλα δεν περιέχει ζάχαρη, συμβάλει στην πρόληψη της τερηδόνας.
Δεν επιβαρύνονται τα νεφρά και το συκώτι του μωρού, αφού το μητρικό γάλα είναι ιδιαίτερα εύπεπτο. Επίσης, το μωρό έχει λιγότερους κωλικούς και δερματικούς ερεθισμούς στην περιοχή της πάνας, γιατί το μητρικό γάλα ευνοεί την ανάπτυξη των γαλακτοβακίλλων στο έντερο του.
Μειώνει τον κίνδυνο του νεογνικού ίκτερου.
Παρέχει μακροχρόνια πλεονεκτήματα για την υγεία του παιδιού, αφού προφυλάσσει από την παχυσαρκία, το σακχαρώδη διαβήτη, μερικές μορφές καρκίνου, καρδιοπάθειες και τη σκλήρυνση κατά πλάκας.γγ

Πλεονεκτήματα για τη μητέρα

Προστατεύει από καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών.
Επιβραδύνει την εμφάνιση οστεοπόρωσης.
Αυξάνει την καύση του λίπους, που συσσωρεύτηκε κατά την εγκυμοσύνη.
Βοηθάει τη μήτρα να «ξανακατέβει» στην αρχική θέση που είχε πριν την εγκυμοσύνη, με τις ορμόνες που παράγονται κατά το θηλασμό.
Παρέχει λειτουργικά οφέλη. Αφού το μητρικό γάλα είναι δωρεάν, παντού διαθέσιμο και στην κατάλληλη σύσταση και θερμοκρασία. Ειδικά για τα βραδινά γεύματα όπου δεν απαιτείται χρόνος προετοιμασίας.
Ενισχύει τη βαθιά σχέση σχέσης αγάπης και στοργής της μητέρας με το μωρό της.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΗΛΑΣΜΟ

Συνίσταται η αποφυγή της χρήσης σαπουνιού ή οινοπνεύματος στο στήθος, ώστε να μην αφυδατωθεί η θηλή. Είναι απαραίτητο ένα κατάλληλο σουτιέν που θα συγκρατεί χωρίς να πιέζει το στήθος.

Επιπλέον, είναι σημαντική η καθημερινή υγιεινή του στήθους και οι θηλές πρέπει να διατηρούνται στεγνές, γιατί η υγρασία ερεθίζει το δέρμα και τις εμποδίζει να σκληρύνουν.

Για να θηλάσετε, κάθεστε σε μια αναπαυτική καρέκλα βάζοντας ένα μαξιλάρι στα πόδια σας, ώστε να ανασηκωθεί το μωρό και να φθάνει στο μαστό.

Το μωρό σας πρέπει να είναι ξαπλωμένο στο πλάι και γυρισμένο προς το στήθος σας.

Με το ένα χέρι κρατάτε το στήθος σας από κάτω και με την παλάμη του άλλου χεριού σας κρατάτε το κεφαλάκι του από τον αυχένα.

Όταν το μωρό σας ψάχνοντας ανοίξει καλά το στόμα του, φροντίστε το κάτω χείλος του να βρίσκεται κάτω από τη βάση της θηλής σας και τότε σπρώχνετε ελαφρά το κεφαλάκι του προς το στήθος σας.

Με την κίνηση αυτή το μωρό παίρνει στο στόμα του τμήμα της θηλαίας άλω, σε ίση απόσταση πάνω και κάτω από τη θηλή σας.

Το μωρό σας πρέπει να θηλάζει τη θηλαία άλω δηλαδή τη σκούρα περιοχή γύρω από τη θηλή σας και όχι τη θηλή. Έτσι αποφεύγεται τραυματισμούς της θηλής.

Η απομάκρυνση του μωρού από το στήθος πρέπει να γίνεται πάντα βάζοντας απαλά το δάκτυλό σας ανάμεσα στο στόμα του μωρού σας και στο στήθος σας και πιέζοντας το στήθος σας προς τα κάτω.

Όχι τραβώντας το από το στήθος σας, γιατί αυτό θα τραυματίσει τις θηλές. Μετά το θηλασμό κρατάτε το μωρό σας όρθιο ακουμπισμένο στο στήθος σας ή μπρούμυτα στα πόδια σας, τρίβοντας απαλά την πλάτη του για να ρευτεί και μετά το βάζετε στο κρεβατάκι του με το κεφαλάκι στο πλάι.

Σημαντική είναι η συμβολή μίας μαίας που θα σας μάθει από κοντά την «τέχνη» του θηλασμού.

Απορίες και απαντήσεις

Πόσο συχνά πρέπει να θηλάζω;

Όσο συχνά θέλει το μωρό σας!! Τα μεσοδιαστήματα των θηλασμών ποικίλουν από 2 έως 4 ώρες. Όταν το μωρό σας είναι ικανοποιημένο και έχει χορτάσει, αποκοιμιέται και αφήνει το στήθος από μόνο του.

Επειδή το γάλα, μετά από 15 έως 20 λεπτά θηλασμού στην ίδια πλευρά, γίνεται παχύτερο και πλουσιότερο σε λίπος, άρα και πιο χορταστικό, είναι σημαντικό να μην αλλάζετε το στήθος πολύ γρήγορα.

Όταν το μωρό σας αφήσει το στήθος, μπορείτε να το βάλετε να ρευτεί, κρατώντας το σε όρθια θέση και χτυπώντας το απαλά στην πλάτη.

Εάν δείχνει ακόμα ότι πεινάει, δοκιμάστε να το θηλάσετε από την άλλη πλευρά.

Τις πρώτες ημέρες, με το πρωτόγαλα μπορεί το μωρό σας να χρειάζεται και τις δύο πλευρές για να χορτάσει. Είναι πιο σωστό σε κάθε θηλασμό το μωρό σας να θηλάζει μόνο από τον ένα μαστό και στον επόμενο από τον άλλον.

Θα έχω αρκετό το γάλα για να χορτάσει το μωρό μου;

Καμία γυναίκα δεν έχει από την αρχή άφθονο γάλα.

Το καλύτερο ερέθισμα για την έκκρισή του είναι οι θηλαστικές κινήσεις του βρέφους στο στήθος. Συνήθως, την πρώτη ημέρα η ποσότητα του γάλακτος είναι πολύ μικρή αλλά είναι αρκετή για να χορτάσει το μωρό, αφού το πρωτόγαλα είναι πολύ θρεπτικό.

Κανονική ροή γάλακτος παρατηρείται γύρω στην 3η-4η ημέρα.

Για να βοηθήσετε την παραγωγή γάλακτος ακολουθήστε τα εξής: Βάλτε το νεογέννητο στο στήθος μέσα στα πρώτα 30 λεπτά μετά τη γέννηση.

Θηλάστε 8-12 φορές για 30 λεπτά κάθε φορά. Μην του δώσετε πιπίλα, χαμομήλι, ξένο γάλα. Φροντίστε να το έχετε πάντα κοντά σας, ώστε να το θηλάζετε μόλις αντιληφθείτε ότι αυτό πεινάει.

Μπορώ να αυξήσω την παραγωγή γάλακτος;

Χρειάζεται να θηλάζετε το βρέφος συχνά και να αδειάζετε το γάλα με το χέρι ή με αντλία. Στο τέλος κάθε θηλασμού, προτείνεται να βάζετε ζεστές κομπρέσες στο στήθος κάνοντας και μαλάξεις.

Αν το μωρό σας δεν μπορεί να θηλάσει, χρησιμοποιήστε το θήλαστρο μέχρι το γάλα να γίνει περισσότερο ή το μωρό σας να αρχίσει να θηλάζει κανονικά.

Αληθεύει ότι πρέπει να λαμβάνω περισσότερα υγρά;

Τα περισσότερα υγρά δεν παράγουν πιο πολύ γάλα, αλλά βοηθούν να μην αφυδατωθείτε.

Πόσο γάλα πρέπει να πίνει;

Συνήθως 20-40 γρ. την ημέρα.

Γιατί πνίγεται με το γάλα;

Είτε από λαιμαργία είτε από υπερβολική ροή γάλακτος. Αν συμβαίνει το δεύτερο, καλό είναι να βγάζετε λίγο γάλα πριν θηλάσει.

Τι είδους και πόσες κενώσεις πρέπει να έχει;

Τις πρώτες 2-3 ημέρες είναι σαν πίσσα, μετά γίνονται πράσινες και από την 5η ημέρα μαλακές και κίτρινες. Συνήθως ενεργούνται μετά από κάθε γεύμα ή 3-4 φορές την ημέρα.

Από τον τρίτο μήνα ο αριθμός κενώσεων μειώνεται έως και μία κένωση κάθε 4 ημέρες.

Αν κάνει ίκτερο το νεογνό διακόπτουμε το θηλασμό;

Όχι, εφόσον συνεχισθεί ο θηλασμός ο ίκτερος θα υποχωρήσει. Το μόνο που απαιτείται είναι μια παρακολούθηση από τον παιδίατρο.

Μέχρι πότε μπορώ να θηλάζω;

Το μητρικό γάλα επαρκεί μέχρι τον 6ο μήνα. Μπορείτε όμως να συνεχίσετε να θηλάζετε μέχρι τον πρώτο χρόνο προσθέτοντας και άλλες τροφές.

Τι πρέπει να κάνω όταν το στήθος μου είναι διογκωμένο και πονάει;

Η διόγκωση των μαστών οφείλεται σε συσσώρευση γάλακτος όταν δεν αδειάζει τελείως μετά το θηλασμό και οδηγεί σε φλεγμονή.

Για να αντιμετωπιστεί απαιτούνται αναλγητικά φάρμακα, μερικό άδειασμα των μαστών πριν το θηλασμό και πλήρες άδειασμα μετά, καθώς και επάλειψη με ζεστές και κρύες κομπρέσες.

Το άδειασμα των μαστών μπορεί να γίνει με 2 τρόπους, ή με απαλές κινήσεις των χεριών και μασάζ ή με θήλαστρο. Επίσης, κατά τη διάρκεια του θηλασμού κάντε απαλά μασάζ στη σκληρή περιοχή.

Τι είναι η μαστίτιδα;

Οφείλεται σε μόλυνση του στήθους και εκδηλώνεται με πυρετό, πόνο στο στήθος, ερυθρότητα και πρήξιμο. Για την αντιμετώπιση απαιτείται αντιβίωση, προσωρινή διακοπή του θηλασμού και άντληση του γάλακτος με θήλαστρο από τον πάσχοντα μαστό.

Στην περίπτωση αυτή πρέπει να επικοινωνήσετε με τον ιατρό σας ή τη μαία του.

Πώς μπορώ να αποφύγω τις ραγάδες;

Οι ραγάδες είναι μια από τις πιο συχνές επιπλοκές, με συμπτώματα όπως πόνος στη θηλή, επιφανειακές μικροαμυχές ή σχισμές στην κορυφή της θηλής και κατακόκκινη θηλή που ματώνει κατά τη διάρκεια του θηλασμού.

Για την πρόληψη τους, προτείνεται η σωστή θέση του θηλασμού, χωρίς το μωρό να πιπιλίζει τη θηλή ή να κοιμάται έχοντας στο στόμα του τη θηλή.

Πριν και μετά το θηλασμό πλένετε το στήθος με άφθονο σκέτο νερό και αφήστε το να στεγνώσει στον αέρα. Εάν ο μαστός φουσκώνει και σκληραίνει φροντίστε να τον αδειάζετε με τα χέρια σας χωρίς θήλαστρο.

Οι θηλές μου είναι επίπεδες. Μπορώ να θηλάσω;

Ναι. Για να διορθώσετε τις θηλές ξεκινήστε ασκήσεις ακόμα και πριν τον τοκετό. Τραβήξετε τις θηλές προς τα έξω και στρίψτε τες με το δείκτη και τον αντίχειρα. Επαναλάβετε 10-15 φορές την ημέρα. Επίσης, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τεχνητή θηλή ή θήλαστρο.

Χαλάει το στήθος με το θηλασμό;

Ο θηλασμός δε χαλάει το στήθος. Ωστόσο, με την εγκυμοσύνη το στήθος αυξάνει και μετά τη γέννηση του μωρού ενδέχεται να μην είναι τόσο στητό.

Τι πρέπει να αποφεύγω να τρώω;

Τα καρυκεύματα, τα σκόρδα, τα κρεμμύδια και τροφές που προκαλούν αέρια.

Μπορώ να λαμβάνω φάρμακα όταν θηλάζω;

Ανάλογα με τα φάρμακα και αφού συμβουλευθείτε το γυναικολόγο σας.

Ο καφές επιτρέπεται;

Ναι, αλλά δεν πρέπει να καταναλώνονται περισσότεροι από 2 καφέδες την ημέρα, γιατί η καφεΐνη προξενεί νευρικότητα στο μωρό. Προσπαθήστε να τους πίνετε αφού έχετε τελειώσει το θηλασμό, προκειμένου να μεσολαβήσουν 3 ώρες.

Επιτρέπεται το κάπνισμα;

Η νικοτίνη μειώνει την ποσότητα του γάλακτος και μπορεί να βλάψει το νεογνό. Γι’ αυτό καλό είναι να αποφεύγεται.

Το αλκοόλ επιτρέπεται;

Μπορείτε να καταναλώνετε μέχρι 1 ποτήρι αλκοολούχου ποτού ή 2 ποτήρια κρασί την εβδομάδα..